Γράφει ο Αλέξανδρος Δ. Τζεφεράκος, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Επιστημονικός Διευθυντής στη «Μονάδα Γονιμότητας & Εξωσωματικής Γονιμοποίησης της Κλινικής ΡΕΑ, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΡΕΑ

Πολλοί παράγοντες, διαφορετικής προελεύσεως, μπορούν να επηρεάσουν την δυνατότητα  σας να μείνετε έγκυος και να αποκτήσετε ένα υγιές μωρό. Τα ινομυώματα της μήτρας είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει περίπου το 20-50% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και το 50-80% των γυναικών της Αφρικής και της Αμερικής. Είναι μια συνηθισμένη πάθηση με κληρονομική προδιάθεση. Δηλαδή, εάν η μητέρα σας είχε ινομυώματα, υπάρχει πιθανότητα να έχετε και εσείς.

Τι είναι τα ινομυώματα;

Τα ινομυώματα της μήτρας είναι καλοήθεις (μη καρκινικοί) όγκοι που αναπτύσσονται στον μυϊκό ιστό της μήτρας. Οι γυναίκες συνήθως έχουν περισσότερα από ένα ινομυώματα και ποικίλουν σε μέγεθος και εντόπιση. Το μέγεθος τους περιγραφόταν παλαιότερα σε συσχετισμό με το μέγεθος φρούτων ή ξηρών καρπών, π.χ. το μέγεθος ενός πορτοκαλιού. Με την εξέλιξη των μηχανημάτων υπερήχων και την εκπαίδευση των γυναικολόγων, πλέον τα ινομυώματα περιγράφονται τοπογραφικά στην μήτρα και μετράμε σε 3 διαστάσεις ώστε να γνωρίζουμε τον όγκο τους και να κάνουμε αξιόπιστη παρακολούθηση, ιδιαίτερα χρήσιμο αλλά όχι απαραίτητο είναι το 3D ή 4D υπερηχογράφημα. Μπορούν να αλλάξουν το μέγεθος και το σχήμα της μήτρας και να επηρεάσουν τον τράχηλο. Η υπογονιμότητα, όπως και η παρουσία ινομυωμάτων, επηρεάζονται από το μέγεθος και τη θέση και αναλόγως χρήζουν την ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Υπάρχουν τρία μεγάλα διαφορετικά είδη ινομυωμάτων που διαφέρουν αναλόγως το πού βρίσκονται:

Τα υπορογόνια βρίσκονται στο εξωτερικό τοίχωμα της μήτρας (55%)

Τα ενδοτοιχικά εντοπίζονται στα μυϊκά στρώματα του τοιχώματος της μήτρας (40%)

Τα υποβλεννογόνια προβάλουν στην κοιλότητα της μήτρας (5%)

Η αιτία των ινομυωμάτων είναι ακόμα ασαφής, αλλά οι γενετικοί  παράγοντες, οι ορμόνες και το περιβάλλον κατέχουν σπουδαίο ρόλο.

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος με τον οποίο καθορίζει ο γιατρός σας εάν έχετε ινομυώματα και είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί το μέγεθος, ο αριθμός και η θέση τους, είναι μέσω κλινικής εξετάσεως και υπερήχων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να απαιτούνται πρόσθετες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως μαγνητική τομογραφία.

Μπορούν τα ινομυώματα να προκαλέσουν υπογονιμότητα;

Είναι ένα πολύπλοκο ερώτημα. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι περίπου το 5-10% των γυναικών που αντιμετωπίζουν υπογονιμότητα έχουν ινομυώματα. Το μέγεθος και η θέση τους μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα. Τα ινομυώματα που είναι πολύ μεγάλα και έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 6 εκατοστά και εκείνα που βρίσκονται μέσα στην κοιλότητα της μήτρας είναι παραδείγματα καταστάσεων όπου τα ινομυώματα μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητά σας να μείνετε έγκυος και να γεννηθεί ένα τελειόμηνο υγιές μωρό. Μελέτες δείχνουν ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, μόνο τα υποβλεννογόνια ινομυώματα που προεξέχουν στη μήτρα μπορούν να επηρεάσουν τη γονιμότητα. Τα  μεγάλα ινομυώματα εμποδίζουν την διαβατότητα από την ενδομητρική κοιλότητα στα ισθμικά στόμια προς τον αυλό  των σαλπίγγων.

Η παρουσία ινομυωμάτων δεν συνεπάγεται απαραίτητα υπογονιμότητα. Εάν υπάρχουν προβλήματα, το ζευγάρι θα πρέπει να ελέγξει άλλες παραμέτρους  που εμπλέκονται πριν αποφασίσουν θεραπευτική αντιμετώπιση για τα ινομυώματα. Ο γιατρός σας μπορεί να αξιολογήσει εάν τα ινομυώματα αποτελούν αίτιο της υπογονιμότητας στη περίπτωση σας και εάν χρειάζεται να υποβληθείτε σε κάποια θεραπεία.

Πώς προκαλούν τα ινομυώματα υπογονιμότητα;

Τα ινομυώματα της μήτρας μπορούν να επηρεάσουν τη γονιμότητά σας με διάφορους τρόπους με βάση το πώς το μέγεθος και η θέση τους αλλάζουν τη μήτρα, τον τράχηλο ή τις σάλπιγγες.

Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

Η διαβατότητα των σαλπίγγων μπορεί παρεμποδιστεί από ινομυώματα που εμποδίζουν είτε την διέλευση των σπερματοζωαρίων προς τις σάλπιγγες για να γονιμοποιήσουν το ωάριο είτε την άνοδο του εμβρύου από τις σάλπιγγες στην ενδομητρική κοιλότητα για να εμφυτευθεί στο ενδομήτριο.

Οι αλλαγές στη δομή του τράχηλου και ενδοτραχήλου μπορεί να επηρεάσουν τον αριθμό των σπερματοζωαρίων που θα  κατορθώσουν να περάσουν προς την ενδομητρική κοιλότητα.

Οι αλλαγές στο σχήμα της μήτρας μπορεί να επηρεάσουν την κίνηση του σπέρματος ή του εμβρύου.

Τα ινομυώματα μπορούν να επηρεάσουν το πάχος του ενδομητρίου.

Η ροή αίματος στην κοιλότητα της μήτρας μπορεί επίσης να επηρεαστεί. Αυτό μπορεί να μειώσει την ικανότητα ενός εμβρύου να εμφυτευτεί στο ενδομήτριο της μήτρας ή και να αναπτυχθεί ευχερώς.

Ποια θεραπεία πρέπει να ακολουθήσω για τα ινομυώματα μου ώστε να βελτιωθεί η γονιμότητά μου;

Η θεραπεία για ινομυώματα θα πρέπει να βασίζεται στην ατομική σας κατάσταση, όπως η σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας και αν πιθανόν υπάρχουν άλλες αιτίες για τη υπογονιμότητας  σας. Το ζευγάρι θα πρέπει να έχει μια λεπτομερή αξιολόγηση της κατάστασης της γονιμότητας και να συζητήσετε το ζήτημα με το γιατρό σας. Μόνο η χειρουργική επέμβαση (ελάχιστα επεμβατική) μπορεί να εξαλείψει τα ινομυώματα, παρόλο που υπάρχουν και άλλες θεραπείες, όπως εμβολισμός, εκπυρήνιση  ή φάρμακα τα οποία  μειώνουν το μέγεθος του ινομυώματος, αλλά μερικές φορές μόνο προσωρινά. Επιπλέον, νέα ινομυώματα μπορεί να αναπτυχθούν μετά τη θεραπεία. Υπάρχει επίσης διαφωνία σχετικά με το εάν η θεραπεία θα βελτιώσει τη γονιμότητά σας.

Εάν  δεν προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα αλλά θέλετε να βελτιώσετε την γονιμότητα σας , οι έρευνες μέχρι σήμερα υποστηρίζουν μόνο τη θεραπεία των υποβλεννογόνων ινομυωμάτων, καθώς έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των ποσοστών επιτυχούς εγκυμοσύνης και γεννήσεων.

Οι  έρευνες όμως αδυνατούν να παρέχουν ποσοστιαία συσχέτιση της θεραπείας άλλων τύπων ινομυωμάτων με τις επιτυχείς εγκυμοσύνες και τις γεννήσεις.

Μπορούν τα ινομυώματα να επηρεάσουν την εγκυμοσύνη μου;

Κρίνεται απαραίτητο να παρακολουθείτε τα ινομυώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης επειδή μπορεί να μεγαλώσουν και να δημιουργήσουν επιπλοκές. Μόνο το 2-12% των εγκύων γυναικών έχουν ινομυώματα και αν αναπτύσσονται, κατά πάσα πιθανότητα θα είναι κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες Τα ινομυώματα επηρεάζουν πολλές γυναίκες στην ηλικία που προσπαθούν να μείνουν έγκυες. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα ινομυώματα από μόνα τους δεν προκαλούν υπογονιμότητα και σε αυτές τις περιπτώσεις πρόκειται για τα υποβλεννογόνια ινομυώματα.

Αν θεωρείτε ότι υπάρχει πιθανότητα να έχετε ινομυώματα, θα πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας για διάγνωση και, αν βρεθεί, να αξιολογήσετε το μέγεθος, τον αριθμό και τη θέση τους. Εάν αντιμετωπίζετε θέματα γονιμότητας με τον σύντροφό σας, θα πρέπει και οι δύο να πραγματοποιήσετε κάποιες εξετάσεις γονιμότητας για όλα τα πιθανά αίτια συμπεριλαμβανομένων των ινομυωμάτων. Η κλινική σας εικόνα θα καθορίσει το αν αξίζει να προχωρήσετε σε  θεραπεία για ινομυώματα πριν από άλλες θεραπείες, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF). Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να αξιολογήσετε ποιες επιλογές είναι καλύτερες για εσάς.